Kırık Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım

       Kırık, çıkık ve burkulmalarda ilk yardım günlük hayatta karşımıza çıkma ihtimali olan bir durumdur. Bu durumlarda tüm herkesin kırık, çıkık ve burkulmalarda ilk yardımı bilmesi sayesinde yaralının sakat kalması veya ölme riski azaltılabilir. Yerinde ve zamanında yapılan ilk yardım yaralının normal sağlığına dönmesini hızlandırır. Kırık, çıkık ve burkulmalarda ilk yardım uygulamasını öğrenmeden önce belirti ve bulgularını öğrenmemiz daha doğru olur.

Kırıklarda İlk Yardım

     Kırık, kısaca kemik bütünlüğünün bozulması olarak tanımlanabilir. Açık kırık ve kapalı kırık olarak ikiye ayrılır.

Açık Kırık

    Açık kırık, deri bütünlüğünün bozulması sonucu deri altındaki yumuşak dokunun veya yumuşak kemik dokusunun kırılması olarak tanımlanmaktadır. Açık kırıklarda enfeksiyon riski ve kanamaya bağlı hipovolemik şok görülme riski yüksek olduğundan ilk yardım yapılırken bunların dikkate alınması gerekir.

Kapalı Kırık

    Kapalı kırık, kemik bütünlüğünün bozulması sonucu deri bütünlüğünde hasar oluşmamasına kapalı kırık denir.

Kırık Belirtileri

• Hareket sonucu artan ağrı
• Hassasiyet
• Şekil Bozukluğu
• Şişlik 
• Kanamaya bağlı kızarıklık ve morarma
• Krepitasyon(Sürtünme sesi)
• His kaybı

Kırıklarda İlk Yardım

  Kırık, çıkık ve burkulmalarda ilk yardıma başlamadan önce çevre güvenliği sağlanmalıdır. Daha sonra hastanın bilinç kontrolü yapılarak ABC yönünden değerlendirilmesi gerekir. Yaralının sakinleşmesi sağlandıktan sonra kırığın tespiti yapılır. Tespit edilen kırığın komşu organlara zarar verme durumu incelenerek ilk yardıma başlanır. 

Kırıklarda Yapılan İlk Yardım Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler;

• Hipotermiye karşı önlem almak için hasta örtülür.
• Kanama varsa durdurulmalıdır.
• Yaralı gereksiz yere kesinlikle hareket ettirilmemelidir.
• Kırık bölgesindeki giysiler kesilerek çıkarılmalıdır.
• Açık kırık gelişmişse yara temiz bir bezle kapatılmalıdır.
• Kırık olan bölgenin alt ve üst eklemlerini de içine alacak şekilde tespit yapılmalıdır.

Çıkıklarda İlk Yardım

   Aşırı zorlama ve baskıya bağlı olarak kendini gösteren eklem yerlerinin kalıcı olarak ayrılmasına çıkık denir.

Çıkık Belirtileri

• Ağrı
• Hassasiyet
• Şişlik ve kızarıklık
• Hareket etme yeteneğinde azalma
• Eklem bölgesinde şekil bozukluğu

Çıkıklarda İlk Yardım Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler;

• Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmamalıdır.
• Hasta veya yaralı hareket ettirilmemelidir.
• Yaralının vücut sıcaklığı korunmalıdır.
• Çıkığın alt bölgesinde deri rengi, ısısı ve nabzı kontrol edilmelidir.
• Eklem bulunduğu pozisyonda tespit yapılmalı

Burkulmalarda İlk Yardım

 Burkulma, eklemlerin fazla zorlanmasına bağlı olarak gelişen eklem bağlarının gerilmesi kopması ve yırtılması durumu olarak tanımlanmaktadır. Burkulmalar en çok düşme, spor aktiviteleri ve çarpma gibi kaza sonucunda gelişir.

Burkulma Belirtileri

• Hareket kabiliyetinde azalma
• Şişlik 
• Morluk
• Hassasiyet 
• Ağrı

Burkulmalarda İlk Yardım Uygulanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler;

• Burkulan bölge hareket ettirilmemelidir.
• Sargıyla tespit edilen nokta sıkıştırılmalıdır.
• Şişliği azaltmak için bölge vücut seviyesinden yukarıda tutulmalıdır.
• Soğuk uygulama yapılmalıdır.

Kaynakça

1. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara İl Sağlık Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Şubesi, Temel İlk yardım Uygulamaları Eğitim Kitabı, Ankara, 2006.